Parkkaffee

Na de zelfmoord van Alex zat ik diep. In de week van zijn dood kon ik me afleiden omdat er veel geregeld moest worden. Op het afscheidsmoment dat we als Jong Groen Gent op poten hadden gezet heb ik een tekst gebracht die recht uit het hart kwam. Op het einde koppelde ik de dood van Alex aan mijn - en naar ik hoopte ons gedeelde - maatschappelijk engagement. Ik sprak over een samenleving waarin mensen die 'anders zijn' ook kunnen floreren, en waarin Alex een andere beslissing had genomen.

In het Parkkaffee vertelde een kunstvriend over zijn residentie in Athene. In Griekenland zijn er verschillende dorpen en wijken waar anarchisten of communisten parallelle staatsstructuren opzetten. Exarchia is een wijk in Athene met zo'n alternatieve politieke praktijk. Mijn vriend vertelde hoe de huidige regering met politiegeweld de buurtbewoners in een keurslijf dwingt ter meerdere eer en glorie van toerisme en economische ontwikkeling. Hij maakte een confrontatie mee tussen politie en bewoners, waarbij die laatsten trachtten om de gentrificatie van hun wijk te ontmoedigen met molotovcocktails.

Een vriend vroeg zich na de dood van Alex af "als zelfs hij het gevoel had niet te worden aanvaard door onze samenleving, hoe moet de druk dan voor anderen zijn." Alex deed lang over zijn studie politieke wetenschappen, maar overwon zijn dwingende voorwaarden en behaalde zijn bachelor politieke wetenschappen in het laatste jaar van zijn leven. Ik denk dat mijn vriend de uitzonderlijk moeilijke persoonlijke situatie van Alex onderschat. Ik denk verder dat zijn uitspraak ook veel over hem zegt. Het zou alleszins verklaren waarom hij zo veel engagementen (waaronder een zeer stevig politiek engagement) combineert met een PhD. 

Mijn kunstvriend sprak verder over Zizek en over hoe we ons eerder het einde van de wereld kunnen inbeelden dan het einde van ons huidig politiek bestel. Over de mondiale monocultuur en de internalisering van de dominante ideologie door alle lagen van de bevolking. Hij deed dit, zoals zijn rol betaamt, in termen van 'opgedane inspiratie' en 'aanleiding voor verder onderzoek'. Een echte revolutionair moet hij met andere woorden nog worden. Egoïstisch genoeg prijs ik me daarmee gelukkig want ik heb ook mensen nodig waarbij ik even kan vergeten dat alles politiek is.

Mijn kunstvriendin (ze waren samen op residentie) had het over de branden. Bij het pendelden tussen eilanden zagen ze de zon slechts door een dikke, bruine waas van rook. Op de boot heerste de drukkende stilte van rouw. Terug in Athene spraken de kunstenaars een vrouw die alles was verloren in een eerdere brand. Haar ogen gingen dieper in over haar kwetsbaarheid en verlies.

In 2019 was ik op een familiefeest. Een van de kerngezinnen had die zomer moeten vluchten uit een natuurgebied dat afbrandde. Mijn achternicht heeft nog steeds nachtmerries over het vuur. Ik verwoordde later hoe ik onze gedeelde nieuwe realiteit aanvoel: op familiefeesten zouden de vakantieverhalen vanaf nu gaan over de natuurrampen die men had overleefd.

De documentaire met de titel 'How to Let Go of the World and Love All the Things Climate Can’t Change' heeft nooit getracht de ambitie die van de titel uitgaat waar te maken. Toch sprak een activistische held een paar zinnen die met me resoneerden "I stopped trying to avoid despair, and then I even stopped trying to get through despair. I just picked it up and carried it with me everywhere that I go, and just realized I had to make a place in my heart for despair and keep doing the work."

Tijdens Covid had mijn vriendin me verlaten. De omstandigheden waren complex en ik voelde me fundamenteel gebroken. Het was zomer en onder andere Australië was aan het afbranden. Ik had mijn eerste klimaatdepressie. Het verdriet van het verliezen van mijn geliefde ging over in het verdriet van het verliezen van deze wereld. In ervaarde mijn eigen tekortkomingen als de tekortkomingen van onze soort. Ik ervaarde het verlies van een alternatief verloop van ons verhaal als het verlies van de alternatieve toekomstpaden voor onze soort - het verlies van ons potentieel, van een alternatief.

Alex verliezen heeft soortgelijke psychologische subsitituties veroorzaakt. Mijn klimaatverdriet was als een ruige zee waarop ik ronddobberde. Ik moest slechts even aan de staat van de wereld denken en alles dreigde me te overspoelen. Ik denk dan ook dat het een zeer goed idee is om wanhoop 'een plek te geven in mijn hart', zodat de realiteit ervan niet langer als iets onvoorstelbaars voorkomt, als iets dat 'te groot' is. Daarnaast kan ik dan een gelijkwaardig plekje bouwen voor alle dingen waarvoor ik het leven wil bezingen. Zoals het geluk om - na wat achteraf een onderbreking bleek - verder te mogen schrijven aan het verhaal van mijn vriendin en ik.