BCSD

Een jaar geleden kreeg ik een mandaat van de partij Groen. In eer en geweten zou ik in het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienstverlening oordelen over de rechten (en plichten) van Gentenaren in armoede. Natuurlijk was ik daar compleet onbekwaam voor, maar het was de overtuiging van de partij dat ik hard zou werken om me de materie meester te maken.

Misschien eerst een woordje over het BCSD. Het BCSD bekrachtigt de beslissingen van maatschappelijk assistenten over mensen die steun vragen of krijgen van het OCMW. Beslissingen die te maken hebben met de sanctionering van fraude worden sowieso met woord en tegenwoord besproken op een BCSD-zitting. Beslissingen die afwijken van de normale regels, en beslissingen die steun toekennen of net stopzetten worden schriftelijk behandeld.

OCMW Gent heeft om en bij de 15.500 actieve dossiers. 60% van de dossiers gaat over alleenstaanden, maar één dossier kan ook de steun voor een gezin van zeven regelen. Het aantal mensen dat (gedeeltelijk) (over)leeft dankzij onze collectieve solidariteit ligt dus hoger. 1 op 7 Gentenaren zou in een situatie van armoede leven. Als je weet dat Gent 270.000 inwoners kent, besef je al snel dat niet iedereen in armoede de weg naar het OCMW vindt.

Dat zoveel arme Gentenaren hun recht op steun niet uitoefenen heeft verschillende oorzaken. Zo rust er een taboe op OCMW-steun. Daarnaast kennen veel nieuwkomers hun rechten niet. De stadsdiensten zoals Outreachend Werken die actief op zoek gaan naar daklozen, sans papiers, … om hen naar steun te begeleiden, zijn onderbemand. Ook het OCMW zelf balanceert al lang op de rand van hun draagkracht. Het aantal dossiers dat een individuele maatschappelijk assistent vandaag noodgedwongen moet opvolgen is te hoog, en zet druk op de kwaliteit van de dienstverlening. Persoonsversterkend of emanciperend werken wordt zo moeilijk. Wanneer een maatschappelijk assistent door de werkdruk in ziekte gaat beginnen de problemen voor de mensen achter de 60 dossiers die door hem, haar of die worden opgevolgd pas echt. Een vertrouwensband en informele kennis gaat verloren, en cruciale deadlines – die betrekking kunnen hebben op het verblijfrecht - worden vergeten.

Nog een laatste woordje over de cijfers. Uit de meest recente meting blijkt dat we in 2023 opnieuw naar een stijging van 4% in het aantal actieve dossiers zullen gaan. De stijging komt bovenop de pieken van de Oekraïense vluchtelingengolf en de energiecrisis, en heeft momenteel geen eenduidige verklaring. Wetende dat de federale regering de brede energiesteun stopzet (met een ernstige budgettaire kater), en wetende welke beslissingen de kille Vlaamse regering neemt, komt weinig hoop uit dit toekomstbeeld. De situatie is op structureel niveau dus zeer ernstig.

BCSD-werk maakt nederig. Keer op keer blijkt op hoorzittingen dat maatschappelijk assistenten de mensen die ze begeleiden goed kennen, en elke beslissing weloverwogen (en bijna nooit alleen) nemen. Wetende in wat voor omstandigheden zij tot zo’n degelijke oordelen komen, voelt het raar om er van af te wijken. Toch kiezen we collegiaal elke hoorzitting wel om mildere sancties toe te passen. Alle politieke partijen zijn in het BCSD vertegenwoordigd, dus dat is niet vanzelfsprekend. Ik hoop dat mijn collega’s zullen erkennen dat ik steeds het standpunt van de mensen in armoede tracht te doorgronden, en in het eerste plaats hun rechten probeer te verdedigen. Solidariteit is ook sociale fraude sanctioneren, want fraude ondermijnt de draagkracht voor het systeem. Toch verbaast het me hoe moraliserend we omgaan met mensen in kwetsbare posities. Soms voelt het alsof mensen bij ons meer kansen krijgen als ze zich maar vaak genoeg verontschuldigen. Onze positieve attitude tegenover van biecht en berouw en afwijzing van wat daar niet op lijkt vind ik (pervers en) onpragmatisch.

Op het BCSD ligt de harde competentie bij de juridische dienst en de directeuren van het OCMW. OCMW Gent gaat terecht ver in de ondersteuning van mensen in kwetsbare situaties. “Pionieren” is een term die ondertussen walmt van de onfrisse geur van Gents chauvinisme, maar op veel vlakken kan het (wettelijk) niet veel socialer dan wat OCMW Gent doet. Dat betekent niet dat we dat op het BCSD niet proberen, en het is mooi om te zien dat herhaalde schriftelijke opmerkingen van BCSD-leden bij dossiers ook worden opgepikt. Zo zijn de vaststelling van dakloosheid, de schorsing naar aanleiding van te weinig gepresteerde studentenarbeid, en de aanvullende financiële hulp, allemaal hervormd in het voordeel van mensen in armoede na vragen en tussenkomsten van BCSD-leden. Het is bijzonder fijn om in zo’n professionele en sociale context te kunnen werken.